24 May Ziekteverwekkers ‘helpen’ elkaar

Bacteriën worden vaak beschouwd als organismen die ‘alleen werken’. Die veronderstelling maakt het gemakkelijker om onderzoek te doen; als rekening moet worden gehouden met kruisverbanden en onderlinge beïnvloeding door verschillende ziekteverwekkers, wordt het al snel vel complexer. Toch lijkt het erop dat dat laatste moet gebeuren: onderzoekers van een Israëlisch ziekenhuis hebben ontdekt dat de legionellabacterie een andere ziekteverwekker – brucella – ‘helpt’ bij zijn verspreiding.

Brucella is een bacterie die de ziekte brucellose kan veroorzaken. Die aandoening komt onder de naam ‘ziekte van Bang’ voor bij runderen, en ook geiten, honden en varkens kunnen na besmetting ziek worden. Doordat de bacterie van dier op mens kan ‘overspringen lopen ook mensen een risico, bijvoorbeeld door door ongepasteuriseerde melk te drinken. Wie brucellose oploopt, krijgt een hele reeks aan klachten die moeilijk zijn te herleiden en die lang kunnen aanhouden, doordat de bacterie weet te overleven in witte bloedcellen.

Onverwachte interactie
Onderzoeker van het Beth Israel Deaconess Medical Center (BIDMC) hebben onlangs ontdekt dat legionella ‘samenwerkt’ met de brucella-bacterie. “Legionella kan brucella van de randvoorwaarden voorzien die deze bacterie nodig heeft om te kunnen groeien”, aldus James Kirby, hoofd van het laboratorium van het BIDMC. “Hiermee is aangetoond dat pathogenen (microbiologische ziekteverwekkers, -red.) op een onverwachte manier interactie met elkaar kunnen hebben. Het geheel is dus meer dan de som der delen”.
Om de risico’s op een uitbraak tijdens het onderzoek te voorkomen, gebruikten de onderzoekers een brucella-stam (B. neotomae) waarvan bekend is dat hij alleen knaagdieren kan besmetten. Het type bacterie dat werd gebruikt kan zich normaal gesproken niet vermeerderen in de door het instituut gekozen laboratoriumopstelling, maar dat veranderde nadat de legionella-bacterie in het onderzoek werd ingebracht. Vanaf dat moment wist de brucella-stam zich in razend tempo te verspreiden. Door welk mechanisme dit wordt veroorzaakt, is nog niet bekend.

Het onderzoek vond plaats in het kader van een bredere zoektocht, naar de oorzaken van het feit dat bepaalde bacteriestammen in de loop der tijd resistent worden tegen antibiotica. De ontdekking dat totaal verschillende bacteriesoorten ‘samenwerken’ maakt dat vraagstuk nog veel complexer.

Beeld: CDC/Courtesy of Larry Stauffer, Oregon State Public Health Laboratory